«100 χρόνια από τότε που η Καταστροφή μεταποιήθηκε σε Έπος»

Με μια εμβληματική εκδήλωση η Ιερά Μητρόπολη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως εξήγγειλε την έναρξη του Εορτασμού της Επετείου της Μικρασιατικής Καταστροφής. «100 χρόνια από τότε που η Καταστροφή μεταποιήθηκε σε Έπος», κατά την προσφιλή έκφραση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα.

14 χορευτικά συγκροτήματα από τις αντίστοιχες Ενοριακές Εστίες της Μητροπόλεως στο Στάδιο «Κωνσταντίνος Καραμανλής» των Αμπελοκήπων παρουσίασαν με απαράμιλλη δεξιοτεχνία και τέχνη χορούς από τη Μικρασία στην πρώτη φάση και τη Μακεδονία στη δεύτερη συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο το στέριωμα στη Μακεδονική γη των προσφύγων της Ιωνικής γης.

Ακολουθεί η προσφώνηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα:

Χριστός Ανέστη!

Ήταν Δεκαπενταύγουστος του 2010, μετά την Πατριαρχική Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά του Πόντου. Στ’ αφτιά, στο νου και στην καρδιά μας αντηχεί η ρωμαλέα, αυθεντική και γνήσια φωνή του Πόντιου, αείμνηστου πια Ιεράρχη, του Δράμας Παύλου:

«Η Παναΐαν λειτουργά, τα σήμαντρα κτυπούνε. Η Παναΐαν λειτουργά κι ο γούμενον κοιμάται».

Το κρεμασμένο από τη δοκό του ουρανού Πατριαρχικό Σταυροπήγιο, ασημοκάντηλο στον ουράνιο θόλο, σείεται καθώς ανταμώνουν οι Κομνηνοί αυτοκράτορες του Πόντου, οι ηγούμενοι και οι μοναχοί, οι ατέλειωτοι προσκυνητές, η Ρωμιοσύνη ολάκερη και των Αγίων ο χορός. Πορεία μνήμης, αθανασίας και ανάστασης.

Καθώς κατεβαίναμε για την Τραπεζούντα, την προσοχή μου τράβηξε μια ομάδα προσκυνητών νεαρής ηλικίας που στεκόταν πάνω στης «Τρίχας το γεφύρι». Ρώτησα να μάθω για τον τόπο και μου είπαν ότι είναι τόπος μαρτυρίου, καθώς εκεί οι Ασιάτες κατακτητές έσφαξαν χωρίς έλεος εκατοντάδες αθώα γυναικόπαιδα και γέροντες.

Και τότε συνέβη αυτό που ο χρόνος δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να σβήσει από τη μνήμη μου· Παλικάρια και κοπέλες ποντιακής καταγωγής άναψαν πάνω στη γέφυρα τα κεριά τους και μετά πήραν τον κεμεντζέ κι άρχισαν τον χορό.

Δάκρυσα καθώς σκέφτηκα ότι αυτός ο λαός δεν προσκυνά παρά μόνο τον Θεό και τους τίμιους νεκρούς του, γονατίζει κι ανάβει κερί στη μνήμη των ανθρώπων που τόσο άδικα χάθηκαν, αλλά η ψυχή του παραμένει αδούλωτη και απροσκύνητη. Σηκώνει το ανάστημά του μπροστά στους ισχυρούς των όπλων και λέει, φωνάζοντας είμαστε εδώ, χτυπάτε. Κι αν ένας μόνον από μας μείνει με ρωμαίικη ψυχή, αυτός φτάνει για να φτιάξει ολόκληρη την Ανατολή.

Οι ίδιες περίπου σκηνές εκτυλίχθηκαν με διάφορες παραλλαγές στην Ιωνία, την Καππαδοκία, την Ανατολική Θράκη, τη Βιθυνία, σ’ ολάκερη τη Μικρασία, στις μαύρες εκείνες ημέρες της καταστροφής του ’22. Η Ρωμιοσύνη ακόμη μια φορά τυλίχθηκε στην πορφύρα των αιμάτων των παιδιών της.

Μα εκεί που γονατίζει, εκεί και ανασταίνεται, γιατί έμαθε από τους προγόνους της να πορεύεται από τον Σταυρό στην Ανάσταση. Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, θα μας πει ο Γιάννης Ρίτσος, εκεί που πάει να σκύψει με το σουγιά στο κόκαλο, με το λουρί στο σβέρκο· Νά ’τη, πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου… Έχει τη δύναμη να κάνει το δάκρυ γέλιο, την πίκρα χαρά και τον καημό τραγούδι, την ιστορία χορό.

Η ίδια εικόνα τότε και τώρα. Τα παιδιά της Μητροπόλεως μας, τα περισσότερα προσφυγόπουλα, στέκονται σήμερα μπροστά μας και με τη ζωντάνια τους, την ομορφιά τους και το παράστημά τους λένε στους προγόνους μας: είμαστε εδώ, είμαστε η συνέχειά σας. Μπορείτε πια να αναπαυθείτε με ειρήνη, σίγουροι πως η γενιά μας συνεχίζεται γιατί σας κουβαλάμε μέσα μας. Κουβαλάμε τη μνήμη, την ιστορία, τις μορφές σας, την παρακαταθήκη σας. Τίποτε δεν χάνεται όταν δεν λησμονιέται…

Αγαπητά μου παιδιά· Με κάνατε να αισθανθώ τόσο πολύ περήφανος για όλους εσάς. Εκφράζω δημόσια την ευγνωμοσύνη μου μέσα από την καρδιά μου. Σας ευλογώ, σας αγαπώ, γιατί ξέρω ότι η σκυτάλη θα παραδοθεί σε σίγουρα χέρια, ότι κι εσείς με τη σειρά σας θα μιλήσετε στα δικά σας παιδιά για την προσφυγιά, για την γενοκτονία, για τις θυσίες και τα αίματα, για τον πολιτισμό της Ανατολής, για τη μνήμη που πάντα θα καίει, καντήλι ακοίμητο στο εικονοστάσι της ψυχής σας.

Θα μπορούσα να σας πω τόσα πολλά, γιατί ό,τι βγαίνει τούτη τη στιγμή από την ψυχή μου είναι πηγαίο και αληθινό. Μένει μόνο να σας πω ακόμη μια φορά ότι σας ευχαριστώ και ότι ο Επίσκοπός σας, προσφυγάκι κι αυτός από τα μέρη της Σμύρνης, νιώθει τόσο περήφανος για όλους σας, που ονομάζει τη σημερινή ημέρα ως μια από τις σημαντικότερες της ζωής του. Γιατί, κι εμείς οι Σμυρνιοί, με ψυχή ίδια με εκείνη ολάκερου του προσφυγικού Ελληνισμού λέμε:

Απ’ τον τόπο που είμαι εγώ ξεύρουν ν’ αγαπούν, ξεύρουν τον καημό να κρύβουν, ξεύρουν να γλεντούν…

Σήμερα, σ’ αυτό το γιορτάσι, σ’ αυτό το χοροστάσι, γίναμε κρίκος μιας πανάρχαιας ανθρώπινης αλυσίδας, που ξέρει να συντονίζεται και να υποτάσσει τον εγωισμό στο σύνολο.

Ας αφήσουμε τα κινητά, για να κρατήσουμε το χέρι του άλλου. Ας κρατήσουν οι χοροί. Ας αναστήσουμε όλοι μαζί την ελπίδα. Ας ζήσουμε την ανάσταση!

Ευχαριστίας μνήμη,

* για τον φιλόξενο οικοδεσπότη και αγαπητό συνεργάτη, Δήμαρχο Αμπελοκήπων – Μενεμένης Λάζαρο Κυρίζογλου, Πόντιο και πρόσφυγα, για την ευγενή παραχώρηση του Σταδίου «Κωνσταντίνος Καραμανλής» ,

* τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής,

* τον πατέρα Στυλιανό Αναστασόπουλο και τον πατέρα Νικηφόρο Καλαϊτζίδη,

* τους αδελφούς μου συμπρεσβυτέρους κληρικούς,

* τους λαϊκούς μας συνεργάτες στις Ενορίες και το κατηχητικό, ιεραποστολικό έργο,

* τα Χορευτικά των Ενοριών μας,

* τους Χοροδιδασκάλους μας,

* τους μουσικούς μας στα παραδοσιακά όργανα, και

* τον Αλέξη Παρχαρίδη στο τραγούδι.

Αγκαλιάζω και ασπάζομαι πατρικά τη Νεότητα της τοπικής Εκκλησίας, της Μητροπόλεώς μας. Ευχαριστώ που με κάνουν υπερήφανο για τη λεβεντιά και το ήθος τους.

Αδελφοί μου Χριστιανοί, Χριστός Ανέστη!

Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Μητροπόλεως