ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ & ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

Γράφει η 
κ. Χριστίνα Χριστοφορίδου, Πλαστικός Χειρουργός, M.D., CCST, 
Εξειδικευθείσα στην Προηγμένη Αισθητική Πλαστική Χειρουργική 



Dr.  Χριστίνα  Χριστοφορίδου 
Πλαστικός  Χειρουργός, M.D., CCST, ISAPS 
 Εξειδικευθείσα στην Προηγμένη Αισθητική Χειρουργική 

Advanced Aesthetic Surgery Fellowships: Wellington Hospital, London 
Melbourne Institute of Plastic Surgery, Instituto Javier deBenito, Barcelona
Μέλος International Society of Aesthetic Plastic Surgery (ISAPS)
Αγίας Σοφίας 32, Θεσ/νίκη, τηλ 2310 222437
 www.christoforidou.gr.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ  ΤΟΥ  ΜΑΣΤΟΥ  &  ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ  ΜΕΤΑ  ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

1 στις 8 γυναίκες θα νοσήσει από καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. 
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου σε γυναίκες ηλικίας 40-55 ετών στις αναπτυγμένες χώρες.
Στην Ελλάδα κάθε χρόνο νοσούν 4.500 γυναίκες, , ενώ περίπου 1.500 γυναίκες πεθαίνουν ετησίως από τη νόσο. 

ΠΡΟΛΗΨΗ - ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

• Ενημέρωση
• Αυτοεξέταση
• Ψηλάφηση
• Υπέρηχος
• Μαστογραφία ετησίως > 40 ετών  (Ψηφιακή / Μαγνητική)
Το σημαντικότερο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι η πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση, με αποτέλεσμα την θεραπεία της σε πρώιμο στάδιο και τη μείωση της θνησιμότητας κατά 30%. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τη μαστογραφία, που πρέπει να γίνεται η πρώτη στα 35 για μαστογραφία αναφοράς και  σε ηλικίες 40 ετών και άνω πρέπει να γίνεται προληπτικά κάθε χρόνο.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ
• Ογκεκτομή ή Μερική μαστεκτομή
• Ολική μαστεκτομή 
• +/-
• ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
• ΟΡΜΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
• ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
• ΕΝΤΟΝΗ  ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ
Το σοβαρότερο πλήγμα για μια γυναίκα που υποβάλλεται σε μαστεκτομή είναι ο ακρωτηριασμός του συμβόλου της θηλυκότητάς της, γεγονός που επηρεάζει κυρίως τις νέες γυναίκες  στην ερωτική και κοινωνική τους ζωή και κατ' επέκταση στην αυτοπεποίθησή τους. 
Η γυναίκα αισθάνεται ακρωτηριασμένη σε ένα τόσο τρυφερό σημείο, άμεσα συνδεδεμένο με την θηλυκότητα της καθώς βλέπει την μορφή του σώματός της τόσο ριζικά αλλαγμένη. Ντρέπεται και τις άλλες γυναίκες και τον σύντροφό της και ο ρόλος της ως γυναίκα διαταράσσεται γενικά. 
Δεν μπορεί να ντύνεται πια το ίδιο εύκολα στην καθημερινότητά της αλλά και όταν πηγαίνει στη θάλασσα ή γυμνάζεται και συμμετέχει σε αθλήματα. Η χρήση των ειδικών προσθηκών, είναι βοηθητική, συνεπάγεται όμως και ειδικά προβλήματα. 

• ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ  ΜΕΤΑ  ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ
Είναι η  χειρουργική  επέμβαση  που έχει στόχο   την   ΑΝΑΠΛΑΣΗ   του  σχήματος, 
του  μεγέθους και   της  συμμετρίας  του γυναικείου στήθους μετά από την μερική ή ολική μαστεκτομή.
Είναι αναπόσπαστο μέρος της συνολικής θεραπείας του καρκίνου του μαστού.
• Απαιτείται από την αρχή καλή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ της γυναίκας, του ογκολόγου  χειρουργού μαστού και του πλαστικού χειρουργού, ώστε κατ' αρχήν να ενθαρρυνθεί η γυναίκα να κάνει αποκατάσταση. Πρέπει να γίνει ενημέρωση και καθοδήγηση  από τον χειρουργό μαστού, ότι η ανάπλαση  μαστού μετά την μαστεκτομή   δεν  είναι πολυτέλεια  ή ματαιοδοξία, αλλά   κομμάτι  της  συνολικής  θεραπείας, διότι βοηθά στην καλύτερη και  ταχύτερη  συναισθηματική  ανάρρωση όσο και στην  καλύτερη ευεξία της ασθενούς.
Έτσι η μαστεκτομή πρέπει να γίνει με τρόπο που να προετοιμάζει σωστά το έδαφος για την αποκατάσταση πχ. skin - sparing mastectomy, δηλαδή να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο δέρμα  στο στήθος. 
Παράλληλα πρέπει να γίνει λεπτομερής  ενημέρωση από τον  πλαστικό χειρουργό για τις διάφορες τεχνικές αποκατάστασης με τα υπέρ και τα κατά της κάθε μιας.

• ΜΕΧΡΙ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ?
Δεν υπάρχει όριο ηλικίας, κάθε γυναίκα το δικαιούται ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία ή και νόσο. 
Ανάλογα βέβαια με την ηλικία, τον σωματότυπο, τη γενική κατάσταση της υγείας της και τις επιθυμίες της, επιλέγουμε την κατάλληλη μέθοδο. 
Ακόμα και σε προχωρημένη νόσο με μεταστάσεις συνιστάται η αποκατάσταση, αφού έχει θετική επίδρασή στην ψυχολογία της γυναίκας, όταν βεβαίως εκείνη το επιθυμεί και έχει ενημερωθεί κατάλληλα, και βέβαια το προσδόκιμο της επιβίωσής της δεν είναι πολύ βραχύ. 

• ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΓΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ?
• Άμεση: ταυτόχρονα με την μαστεκτομή
• Απώτερη: συνήθως 6 - 12 μήνες μετά, αλλά και μήνες ή χρόνια μετά

• ΑΜΕΣΗ  ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Πλεονεκτεί κυρίως σε πρώιμο στάδιο επειδή: 
• Η ασθενής δεν βιώνει την ψυχολογική επιβάρυνση και κατάθλιψη της εικόνας του ακρωτηριασμένου στήθους. 
• Γίνονται 2 επεμβάσεις ταυτόχρονα στον ίδιο χειρουργικό χρόνο κι έτσι μειώνονται οι επιπλέον χειρ/κές επεμβάσεις
• Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι καλύτερο και πιο φυσικό αφού οι εναλλακτικές μέθοδοι αποκατάστασης είναι περισσότερες, αφού διατηρείται περισσότερο δέρμα για να καλύψει το νέο μαστό και το δέρμα αυτό είναι καλύτερης ποιότητας, χωρίς ουλές ή ρίκνωση, ενώ παράλληλα διατηρείται η υπομάστια  πτυχή.
Νέες, εργαζόμενες και μορφωμένες γυναίκες επιλέγουν συνήθως την άμεση αποκατάσταση. Επίσης, πολύ σημαντική για τη γυναίκα είναι και η καθοδήγηση και ενθάρρυνση που θα έχει από τον ογκολόγο χειρουργό μαστού, με τον οποίο συνδέεται συνήθως, όπως είναι φυσικό, με βαθιά σχέση εμπιστοσύνης. 
Ο χειρουργός μαστού  πρέπει να εξηγήσει στην ασθενή ότι η ανάπλαση μαστού μετά την μαστεκτομή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής θεραπείας και βοηθά στην καλύτερη και ταχύτερη συναισθηματική ανάρρωση όσο και στην καλύτερη ευεξία της ασθενούς.

• ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ/ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΤΑ 
Δεν υπάρχει  αντένδειξη  να  ακολουθήσει χημειοθεραπεία   ή   ακτινοθεραπεία  
μετά  την  ανάπλαση  του  μαστού.
Οι σύγχρονες νεότερες τεχνικές ανάπλασης με αυτόλογους ιστούς (από την κοιλιά, τους γλουτούς, ή την πλάτη με την προσθήκη σιλικόνης) αποδείχτηκε   μετά  από  πολλές  έρευνες   ότι  δεν έχουν κίνδυνο από την  χημειοθεραπεία  ή/και την ακτινοβολία. 
• Σπάνια η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει μικρού βαθμού ρίκνωση σε κάποιο τμήμα του μαστού. 

• ΤΕΧΝΙΚΕΣ  ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ  ΜΑΣΤΟΥ
Επιλέγουμε την κατάλληλη μέθοδο ανάλογα με: 
• την ηλικία
• τον σωματότυπο 
• τις επιθυμίες της ασθενούς
• το είδος της μαστεκτομής (δέρμα που απέμεινε)
• ακτινοθεραπεία  πριν  ή  μετά (ρίκνωση)
• τον άλλο μαστό (μέγεθος, πτώση,+/-μαστεκτομή)
• προηγηθείσες επεμβάσεις (κοιλιά, ύπαρξη δότριας)
• τη γενική κατάσταση της υγείας της ασθενούς
• στάθμιση ρίσκου επέμβασης & προσδοκιών ασθενούς 
• εμπειρία του πλαστικού χειρουργού 
• Οι διαφορετικές μέθοδοι αποκατάστασης πρέπει να συζητηθούν με λεπτομέρεια πριν το χειρουργείο.
Η κάθε μέθοδος έχει συγκεκριμένες ενδείξεις, διαφορετικούς χειρουργικούς χρόνους, διαφορετικό χρόνο ανάρρωσης και πιθανές παρενέργειες, επιπλοκές 
και  διαφορετικά αποτελέσματα ως προς την προβολή και το σχήμα του μαστού. 
Ο Πλαστικός Χειρουργός θα πρέπει να σταθμίσει το ρίσκο της κάθε μεθόδου, σε σχέση με τις προσδοκίες της ασθενούς, που θα πρέπει να είναι ρεαλιστικές. 
Είναι μία απόφαση προσωπική που πρέπει να πάρει η ασθενής πρώτα, σε συνεννόηση με τον πλαστικό χειρουργό της.

• ΤΕΧΝΙΚΕΣ  ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ  ΜΑΣΤΟΥ
Α. ΕΝΘΕΜΑΤΑ ΣΙΛΙΚΟΝΗΣ
Β. ΔΙΑΤΑΤΗΡΕΣ ΙΣΤΩΝ (TISSUE EXPANDERS) 
Γ. ΑΥΤΟΛΟΓΟΙ ΙΣΤΟΙ (ΚΡΗΜΝΟΙ: ΜΙΣΧΩΤΟΙ & ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ)
    Ι. ΠΛΑΤΥΣ ΡΑΧΙΑΙΟΣ (LDM) 
   ΙΙ. ΟΡΘΟΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΣ (TRAM, DIEP)
  ΙΙΙ. ΓΛΟΥΤΙΑΙΟΙ (S-GAP, I-GAP) 

• Α. ΕΝΘΕΜΑΤΑ  ΣΙΛΙΚΟΝΗΣ
Από τις πιο απλές και παλαιότερες τεχνικές. Τοποθετείται  ανατομικό ένθεμα κάτω 
από τον μείζωνα θωρακικό μυ. Χρησιμοποιείται τόσο στην άμεση όσο και στην  απώτερη αποκατάσταση.
Αντένδειξη : ακτινοθεραπεία πριν ή μετά
Πλεονεκτήματα: απλή και γρήγορη 
Μειονεκτήματα : 
• Μεγαλύτερη πιθανότητα  (5-15%) για ρικνωτική κάψα γύρω από το ένθεμα σε σχέση με την αύξηση στήθους  με σιλικόνη (5%).
• Δεν ακολουθεί την φυσική πορεία του άλλου φυσιολογικού μαστού: κίνηση, αυξομείωση με βάρος. 
• Συνήθως απαιτείται διορθωτική επέμβαση και στον έτερο μαστό  για επίτευξη συμμετρίας.
• Αν δεχθεί ακτινοβολία, μπορεί να καεί το δέρμα που είναι λεπτό με μικρή αγγείωση και να προβάλει προς τα έξω το ένθεμα σιλικόνης.

• Β. ΔΙΑΤΑΤΗΡΕΣ  ΙΣΤΩΝ
Ειδικοί σάκοι (μπαλόνια) σιλικόνης, που τοποθετούνται κάτω από τον μείζωνα θωρακικό μυ και το δέρμα και σταδιακά τους φουσκώνουμε με φυσιολογικό ορό διαμέσου μιας βαλβίδας, με αποτέλεσμα την διάταση του δέρματος και συχνά ακολουθεί αντικατάσταση αυτού με ένθεμα σιλικόνης. 
Αντένδειξη: ακτινοθεραπεία πριν ή μετά

Πλεονεκτήματα: 
• απλή επέμβαση με μικρή νοσηρότητα και λίγες ουλές
• αυξομείωση μεγέθους στήθους

Μειονεκτήματα: 
• χρονοβόρα: συχνές επισκέψεις στον πλαστικό  χειρουργό (κάθε 3 εβδομάδες) 
• (+/-) 2η επέμβαση για αντικατάσταση με ένθεμα

• Γ. ΑΥΤΟΛΟΓΟΙ  ΙΣΤΟΙ (ΚΡΗΜΝΟΙ)
Υποψήφιες :
• Έλλειμμα ιστών (δέρματος)
• Άμεση αποκατάσταση: όταν πρέπει να  ακολουθήσει ακτινοθεραπεία
• Απώτερη αποκατάσταση:  σε λεπτό, ανελαστικό, ακτινοβολημένο  δέρμα 
• Ασθενείς που δεν επιθυμούν ξένο σώμα (σιλικόνη)
• Ασθενείς με  υπερτροφικό τον  άλλο μαστό που  δεν επιθυμούν την χειρ/κή διόρθωσή  του για συμμετρία

Πλεονεκτήματα
• Καλή αιμάτωση: ναι σε  ακτινοθεραπεία
• Φυσικό αποτέλεσμα, μεγάλο στήθος
• Αποφυγή ρικνωτικής κάψας ενθέματος 

Μειονεκτήματα
• Μεγάλη χρονική διάρκεια χειρουργείου 
• Κίνδυνος νέκρωσης κρημνού  (5% μισχωτός και 10% ελεύθερος)

• 1. ΠΛΑΤΥΣ  ΡΑΧΙΑΙΟΣ (LDM)
Μυοδερματικός Κρημνός από την πλάτη (φτερό) + ένθεμα σιλικόνης
• σε λεπτές γυναίκες, χωρίς κοιλιά
• +/- μείωση, ανόρθωση στον έτερο μαστό για συμμετρία

Πλεονεκτήματα
• Πλήρης κάλυψη ενθέματος 
• Καλή αιμάτωση: ναι σε ακτινοθεραπεία
• Φυσικό αποτέλεσμα

• Μειονεκτήματα
• Ουλή στην πλάτη 
• Ορρώδης συλλογή στη δότρια (πλάτη) (seroma) 
• Ανάγκη χρήσης ενθέματος

• 2. ΟΡΘΟΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΣ 
• Το τμήμα της κοιλιάς που βρίσκεται από τον ομφαλό και κάτω μεταφέρεται στον θώρακα για να σχηματίσει τον νέο μαστό
• Ι)   Μισχωτός TRΑM: Μυοδερματικός Κρημνός  από την κοιλιά
• ΙΙ) Ελέυθερος DIEP: χωρίς μυ (δέρμα+λίπος), με μικροχειρουργική αναστόμωση 
     αγγείων

Υποψήφιες:
•     Κοιλιά με περίσσεια δέρματος, λίπους και  χαλάρωση

Πλεονεκτήματα
• Καλή αιμάτωση: ναι  σε  ακτινοθεραπεία
• Φυσικό αποτέλεσμα χωρίς να χρειάζεται ένθεμα σιλικόνης
• Προσφέρει Μεγάλο στήθος
• Ταυτόχρονη διόρθωση χαλαρής κοιλιάς  (κοιλιοπλαστική) 

Μειονεκτήματα
• Μεγάλη χρονική διάρκεια χειρουργείου 
• Αδυναμία κοιλιακού τοιχώματος, κήλες 
• Κίνδυνος νέκρωσης κρημνού

• TRΑM: Ορθός Κοιλιακός Μισχωτός Κρημνός ( μύς + δέρμα + λίπος ) 
• DIEP: Ορθός  Κοιλιακός  Ελεύθερος  Κρημνός ( δέρμα + λίπος )
Μικροχειρουργική  αναστόμωση  αγγείων: των διατιτρωσών της εν τω βάθει κάτω επιγαστρίου με την  έσω μαστική ή τα  θωρακοραχιαία αγγεία.

• 3. ΓΛΟΥΤΙΑΙΟΙ  ΚΡΗΜΝΟΙ
Ελέυθεροι κρημνοί χωρίς μυ (δέρμα + λίπος). Μικροχειρουργική αναστόμωση αγγείων.
• Ι)  άνω μείζων γλουτιαίος  S-GAP  
• ΙΙ) κάτω μείζων γλουτιαίος  I-GAP 

•  Πλεονέκτημα
  Δεν χρειάζεται ένθεμα σιλικόνης

•    Υποψήφιες:
•     Ασθενείς χωρίς χαλαρή κοιλιά ή με  
•     προηγούμενες επεμβάσεις στην κοιλιά

• ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΘΗΛΗΣ & ΘΗΛ. ΑΛΩ
• Η αποκατάσταση του μαστού θεωρείται ολοκληρωμένη μόνο όταν γίνει και ανάπλαση του συμπλέγματος θηλή-θηλαία άλω. Γίνεται 3-6 μήνες μετά, γιατί περιμένουμε να πάρει την κανονική του θέση ο μαστός. Στο τρίμηνο, το αποκατεστημένο στήθος θα ‘μαλακώσει’ και θα ‘κατέβει’ στην θέση που πρέπει να βρίσκεται

• Ανάπλαση θηλής με:
  1. τοπικούς κρημνούς ή 
  2. τμήμα θηλής από έτερο μαστό

• Ανάπλαση θηλ. άλω με:
1. δερματικό μόσχευμα ή 
2. τατουάζ

• Ο ΕΤΕΡΟΠΛΕΥΡΟΣ ΥΓΙΗΣ ΜΑΣΤΟΣ
• Ι) Διόρθωση όταν υπάρχει ασυμμετρία:  Μειωτική – Ανόρθωση - Αύξηση
• ΙΙ) Καμία επέμβαση: Συνήθως δεν χρειάζεται διόρθωση όταν χρησιμοποιούμε αυτόλογους ιστούς από την  κοιλιά ή τους  γλουτούς, διότι  έχουν αρκετό λίπος για να δώσουν όγκο στο νέο μαστό.

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ  ΜΑΣΤΟΥ & ΥΠΟΤΡΟΠΗ
• Μπορεί η αποκατάσταση μαστού να εμποδίσει την παρακολούθηση του μαστού ή να κρύψει πιθανή υποτροπή? 
• Όχι, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία καμία μέθοδος αποκατάστασης μαστού δεν εμποδίζει , ούτε επηρεάζει την εξέταση του μαστού  και  τη  διάγνωση  πιθανής υποτροπής (μαστογραφία, υπέρηχος, μαγνητική  γίνονται τακτικά και δείχνουν με ακρίβεια πιθανή υποτροπή).