«Αθλητισμός Υψηλών Επιδόσεων ή Μαζικός Λαϊκός Αθλητισμός;»
Τα τελευταία χρόνια ακούγεται συχνά η πρόταση για απόρριψη του αθλητισμού υψηλών επιδόσεων και η αντικατάστασή του από το μαζικό λαϊκό αθλητισμό. Οι λόγοι ποικίλουν και ορισμένοι από αυτούς είναι οι εξής:
Ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων αναφέρεται σε μεμονωμένα άτομα και όχι στην κοινωνία στο σύνολο της.
Ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων είναι αρκετά πολυδάπανος επειδή απαιτεί τεράστια κονδύλια για να καλύψει τις απαιτήσεις των αθλητών και των συλλόγων τους (προετοιμασίες ομάδων, συμμετοχή σε πρωταθλήματα και τουρνουά, μισθοί και πριμ των αθλητών και προπονητών, τακτικές και έκτακτες επιχορηγήσεις των συλλόγων για να καλύψουν τις λειτουργικές τους ανάγκες κ.α.). Ο μαζικός αθλητισμός είναι λιγότερο δαπανηρός και επιπλέον τα έξοδα που απαιτεί έχουν κοινωνική ωφελιμότητα. Για παράδειγμα οι αθλητικοί χώροι (στάδια, γυμναστήρια, πισίνες κ.α.) που σήμερα έχουν το δικαίωμα να τους χρησιμοποιούν απρόσκοπτα μόνο μια μικρή μερίδα, εκείνη των πρωταθλητών, με τη συστηματική εφαρμογή του μαζικού λαϊκού αθλητισμού θα μπορεί να τους χρησιμοποιεί όλος ανεξαίρετα ο κόσμος που πληρώνει από το εισόδημα του για να γίνουν.
Ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων είναι από την φύση του αντικοινωνικός γιατί ξεχωρίζει τον αθλητή από το σύνολο που ανήκει και τον εθίζει να δημιουργεί έξω από αυτό ή ενάντια σε αυτό. Αντίθετα ο μαζικός λαϊκός αθλητισμός έχει βαθύτατο κοινωνικό περιεχόμενο επειδή μαθαίνει το άτομο να αναπτύσσει την προσωπικότητά του μαζί με τους συναθλούμενούς του.
Ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων βασίζεται στην ιεραρχία και για αυτό απαιτεί την τυφλή πειθαρχία και υποταγή του αθλητή σε όλα τα ανώτερα όργανα εξουσίας του όπως τον προπονητή, τον διοικητικό παράγοντα, τους ιθύνοντες της ομοσπονδίας του αθλήματος του, τους κυβερνητικούς εκπροσώπους της αθλητικής ηγεσίας. Ο μαζικός λαϊκός αθλητισμός είναι ένα σύστημα που στηρίζεται πάνω από όλα στην εθελοντική και προαιρετική συμμετοχή. Ο κάθε ενδιαφερόμενος καθορίζει από μόνος του την έναρξη ή την παύση της αθλητικής εναχσόλισης, την συχνότητα της άσκησης, την ένταση και την ποσότητα της προσπάθειας, το είδος του αθλήματος κ.α.
Ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων έχει ανάγκη από μια δομή που χαρακτηρίζεται από τη συγκεντρωτική μορφή διοίκησης. Για παράδειγμα οι αθλητές είναι αναγκασμένοι να εγκαταλείπουν την επαρχία και να εγκαθίσταται στα κέντρα υψηλού αθλητισμού που εδρεύουν στις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη). Αντίθετα ο μαζικός λαϊκός αθλητισμός ευνοεί την αποκέντρωση. Οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να αθληθούν μέσα ή κοντά στο σπίτι τους, τη γειτονιά τους, την πόλη τους. Επιπλέον για την εφαρμογή του μαζικού λαϊκού αθλητισμού, είναι απαραίτητο να συγκροτούνται επιτροπές και συμβούλια από τους ίδιους τους πολίτες. Κατά αυτόν τον τρόπο θα προωθηθεί και θα γίνει καθημερινή πράξη η αυτονομία της τοπικής αυτοδιοίκησης και κατ’ επέκταση της ξεχασμένης ελληνικής επαρχίας.
Σε καθαρά ιδεολογικό επίπεδο, ορισμένοι πιο διαλλακτικοί ισχυρίζονται ότι ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων και ο μαζικός λαϊκός αθλητισμός μπορούν να αναπτύσσονται παράλληλα δίχως ανταγωνιστική σύγκρουση μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα πολύ δύσκολά μπορούν να συνυπάρξουν.
Για την επιτυχή εφαρμογή του μαζικού λαϊκού αθλητισμού είναι απαραίτητο να υπάρξουν ορισμένες προϋποθέσεις. Καταρχήν πρέπει να υπάρξει η αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή καθώς και υποδομή σε επιστημονικό προσωπικό. Για παράδειγμα, σήμερα οι Καθηγητές Φυσικής Αγωγής απουσιάζουν από το νηπιαγωγείο ενώ στο δημοτικό μπήκαν πρόσφατα, όταν είναι γνωστό ακόμη και στον πιο ανίδεο πώς σε αυτήν την ηλικία η άθληση έχει μέγιστη σημασία στη φυσική ανάπτυξη του παιδιού και καθορίζει την μελλοντική στάση του, αν δηλαδή την κάνει μέρος και τρόπο ζωής του ή όχι. Από την άλλη το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση γίνεται στον προαύλιο χώρο του σχολείου με εγκαταστάσεις που είναι αυτοσχέδιες επινοήσεις του γυμναστή ενώ η επιτυχία του μαθήματος εξαρτάται κάθε φορά από τις καιρικές συνθήκες!!!
Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει και να εφαρμοστεί απαρέγκλιτα μια άλλη πολιτική η οποία θα κινείται στην κατεύθυνση ανάπτυξης του μαζικού λαϊκού αθλητισμού επειδή αυτή η μορφή άθλησης προσφέρει και ωφελεί ποικιλότροπα το άτομο και το κοινωνικό σύνολο. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου θα πρέπει να δημιουργηθούν οι ανάλογοι θεσμοί. Σήμερα αντί για θεσμούς ισχύουν διάφορα κίνητρα αθλητικής ενασχόλησης τα οποία πρέπει να επανεξεταστούν.
Προς την κατεύθυνση ανάπτυξης του μαζικού λαϊκού αθλητισμού αντί των προνομιακών κινήτρων που υπάρχουν σήμερα πρέπει να δημιουργηθούν οι ανάλογοι αθλητικοί θεσμοί. Τέτοιοι είναι ο θεσμός του οικογενειακού αθλητισμού, του αθλητισμού στο διαμέρισμα, τη συνοικία και την πόλη. Επιπλέον πρέπει να δημιουργηθούν αθλητικοί θεσμοί ανάλογα με το φύλλο, την ηλικία, το επάγγελμα, τα προσωπικά ενδιαφέροντα. Τέλος θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε οι συμμετέχοντες στο μαζικό λαϊκό αθλητισμό να αποκτήσουν τη δική τους οντότητα και τη δική τους δυναμική. Για αυτό δε θα πρέπει να αντιγράψουν τα πρότυπα που επικρατούν σήμερα στο χώρο του αθλητισμού υψηλών επιδόσεων. Με άλλα λόγια πρέπει να σταματήσουν να αποτελούν φυτώριο των πρωταθλητών. Και τούτο θα το επιτύχουν εάν αποκηρύξουν τον ανταγωνισμό και τις συγκεκριμένες τεχνικές των αγωνισμάτων. Μόνο τότε θα μπορέσουν να αποδεσμευτούν από τις ασυνείδητες ταυτίσεις με τα "πρωταθλητικά" είδωλα και μοντέλα.
Μανώλης Ιωαννίδης
Αντιδήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
