70 ΧΡΟΝΙΑ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ
 Αγαπητοί Συνδημότες και Συνδημότισσες
Το έτος 2004 αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό στη ζωή και την ιστορία του Δήμου μας, γιατί συμπληρώνονται 70 χρόνια (1934-2004) από τότε που οι Αμπελόκηποι έγιναν στην αρχή Κοινότητα και ύστερα το 1955 Δήμος.
Αυτό το γεγονός, που αποτελεί σταθμό ανεφοδιασμού ονείρων και αναμνήσεων για τους παλιούς και αφετηρία ονείρων και ελπίδων για τους νεότερους, γιορτάζουμε σήμερα και αύριο όλοι μαζί οι Αμπελοκηπιώτισσες και οι Αμπελοκηπιώτες, γιατί χωρίς υπερβολή αυτός εδώ ο ευλογημένος τόπος ήταν και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικής, οικογενειακής, επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής μας.
Ενώνοντας τη συγκίνησή μου με τη δική σας, θα μου επιτρέψετε πολύ περιληπτικά να αναφερθώ σε μερικά γεγονότα, που σημάδεψαν τη ζωή και την ιστορία των Αμπελοκήπων. Πολύ περισσότερα θα δούμε και θα διαβάσουμε όλοι στην πλούσια έκθεση φωτογραφίας που ετοίμασε ο Δήμος σε συνεργασία με την ευγενική προσφορά πολλών συνδημοτών μας,
που μας έφεραν υλικό και τους ευχαριστούμε θερμότατα.
Πολλοί θα δακρύσουν, σε πολλούς θα ξαναζωντανέψουν παλιές εικόνες, μνήμες και αναμνήσεις και πολλοί νέοι θα βρούν μια αιτία για να ρωτήσουν, να μάθουν από τους παλιούς για τους αγαπημένους μας Αμπελόκηπους, για την ιστορική Επτάλοφο.
Στα διοικητικά κανονιστικά κείμενα ο όρος «Αμπελόκηποι» συναντάται για πρώτη φορά σε διάταγμα του 1926, σύμφωνα με τον οποίο ο συνοικισμός των Αμπελοκήπων εντάσσεται διοικητικά στη νεοσύστατη κοινότητα Χαρμάνκιοϊ.
Τρία χρόνια μετά, η κοινότητα αυτή διαλύθηκε και ενσωματώθηκε στο Δήμο Θεσσαλονίκης. Ετσι ο συνοικισμός των Αμπελοκήπων επανήλθε στο δήμο Θεσσαλονίκης. Η τοπική αυτοδιοίκηση στην περιοχή των Αμπελοκήπων ξεκίνησε με τη σύσταση ιδιαίτερης κοινότητας το 1934. Με διάταγμα που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 23/18-1-1934 αποσπάσθηκε από το Δήμο Θεσσαλονίκης υπό το όνομα ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ και με έδρα τον ταυτώνυμο συνοικισμό. Στην κοινότητα αυτή ενώθηκαν οι συνοικισμοί Επταλόφου-Καϊστρίου Πεδίου και Μαργαρίτη όπως ονομαζόταν η περιοχή που βρισκόταν γύρω από το λαχανόκηπο του Φίλιππου Μαργαρίτη στα δυτικά της αρχικής περιοχής του Καϊστρίου Πεδίου στο σημείο που συναντώνται οι οδοί Καλλιθέας και Ηλιουπόλεως. Οι τρεις αυτοί συνοικισμοί αποσπάσθηκαν από το Δήμο Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με την έρευνα ειδικών ιστορικών και αρχαιολόγων οι Αμπελόκηποι έχουν μακρινό ιστορικό παρελθόν και ο τόπος αυτός συνδέεται με την ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική περίοδο και μάλιστα ως χώρος κοιμητηρίων αφ’ ενός και έντονης επαγγελματικής ζωής αφ’ ετέρου αφού εδώ λειτουργούσαν εργαστήρια λάξευσης πέτρας και μαρμάρου καθώς και πλινθοποιοίας. Σημαντικοί καλλιτέχνες έφταναν στους σημερινούς Αμπελόκηπους και φιλοτεχνούσαν ταφικά μνημεία, ενώ εργάτες εργαστηρίων, μεταφορείς αντικειμένων και άλλοι διάφοροι επαγγελματίες ζούσαν καθημερινά εδώ. Οι ανασκαφές από την Αρχαιολογική υπηρεσία και τα ευρήματα στην περιοχή των Αμπελοκήπων μαρτυρούν την έντονη ζωή αυτής της περιοχής.
Το κέντρο της πρώτης κοινότητας ήταν ο συνοικισμός Επταλόφου ο οποίος σχηματίσθηκε σταδιακά από το 1913 μέχρι το 1925 ιδιαίτερα όμως κατοικήθηκε μετά το 1922 από προσφυγικές κυρίως οικογένειες, ενώ το 1928 κτίσθηκε ο Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής για τον εκκλησιασμό των κατοίκων οι οποίοι γύρω στο 1932 ήταν περί τους 4.000. Η Επτάλοφος διέθετε πριν από τον πόλεμο μια αρκετά οργανωμένη αγορά τροφίμων και άλλων καταστημάτων που ανταποκρίνονταν στις περισσότερες ανάγκες των κατοίκων και είχε διατοπικό χαρακτήρα αφού σ’ αυτήν κατέφευγαν και κάτοικοι από τη Μενεμένη και το Βόσπορο.
Πρώτος Πρόεδρος της ιδρυθείσης Κοινότητας το 1934 εκλέχθηκε ο αείμνηστος Χρήστος Κανάκης που εργάσθηκε με τους συνεργάτες του για την οργάνωση και ανάπτυξη της πρώτης Κοινότητας και την επίλυση των πρώτων μεγάλων προβλημάτων μεταξύ των οποίων η ηλεκτροδότηση δρόμων και κατοικιών και η ασφαλτόστρωση του κεντρικού δρόμου, δηλαδή η σημερινή οδός Γιάννη Χαλκίδη. Το πρώτο Κοινοτικό κατάστημα βρισκόταν στη γωνία της οδού Ατλαντος και της τότε οδού Τριποτάμου και σημερινή Γ. Χαλκίδη. Αργότερα μεταφέρθηκε κοντά στην κεντρική πλατεία. Μέχρι το 1954 στην Κοινότητα Επταλόφου εκλέχθηκαν και υπηρέτησαν τους κατοίκους της αρκετοί πρόεδροι και κοινοτικά συμβούλια. Όλοι εργάσθηκαν στα πλαίσια των δυνατοτήτων και την ικανοτήτων τους για την πρόοδο, την ανάπτυξη και την δημιουργία υποδομών στην κοινότητα Επταλόφου. Προβλήματα ζωτικής σημασίας όπως η καθαριότητα και η αποκομιδή των σκουπιδιών , η κατασκευή και η βελτίωση της βατότητας των δρόμων, η εφαρμογή ρυμοτομικού σχεδίου, οι κρασπεδώσεις, η κατασκευή βόθρων, η τοποθέτηση βρυσών σε κεντρικά σημεία, οι δενδροφυτεύσεις, η βελτίωση και επέκταση του ηλεκτροφωτισμού οδών και πλατειών υπήρξαν ζητήματα που απασχόλησαν τους κοινοτικούς άρχοντες. Άλλα σημαντικά ζητήματα που απασχόλησαν τις κοινοτικές αρχές ήταν τα οικονομικά, η σχολική στέγη, η ιατρική περίθαλψη των κατοίκων, η παροχή βοήθειας σε απόρους και ανήμπορους, η ενίσχυση των σωματείων και των οργανώσεων της νεολαίας, η αποπεράτωση του Ιερού Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, η επισκευή του οστεοφυλακίου και του παλαιού ναΐσκου του νεκροταφείου της κοινότητας (της παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Παντελεήμονος) κ.ά.
Η ένταξη του δήμου των Αμπελοκήπων στο πολεοδομικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης έγινε σταδιακά στις 3/12/1930, 12/12/1931 και 29/12/1957. Η εφαρμογή όμως του σχεδίου άργησε πολύ γιατί υπήρξαν προβλήματα ανταλλάξιμων οικοπέδων και δόμησης στους χώρους αυτούς.
 Με το Βασιλικό Διάταγμα της 6/10/1954 η κοινότητα προήχθη σε Δήμο. Πρώτος Δήμαρχος εξελέγη το Νοέμβριο του ιδίου χρόνου ο αείμνηστος Στέφανος Ελμάζης. Από τότε μέχρι σήμερα υπηρέτησαν δήμαρχοι και δημοτικά συμβούλια στο Δήμο Αμπελοκήπων που όλοι εργάσθηκαν και προσέφεραν στον τόπο ανάλογα με τις δυνάμεις τους. Στήριγμα πάντοτε υπήρξαν οι κάτοικοι γιατί η αγάπη τους για τους Αμπελόκηπους αποτελεί την κινητήριο δύναμη για την παραγωγή έργων κοινής ωφέλειας. Οι Δημοτικοί άρχοντες από το 1954 μέχρι σήμερα αγωνίστηκαν για την επίλυση είτε παλαιών και χρονιζόντων προβλημάτων είτε καινούργιων προβλημάτων και ζητημάτων τα οποία δημιουργήθηκαν με την προαγωγή των Αμπελοκήπων από Κοινότητα σε Δήμο. Τέτοια προβλήματα που προήλθαν και από την ραγδαία αύξηση του πληθυσμού , σε γενικές γραμμές ήταν: Τα έργα οδοποιΐας, η αποκομιδή απορριμμάτων, οι διανοίξεις οδών, η καταπάτηση εκτάσεων του δήμου, το συγκοινωνιακό, τα σχολικά κτίρια, η ολοκλήρωση της εφαρμογής του ρυμοτομικού σχεδίου, η κατασκευή ολοκληρωμένων δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, το μεγάλο πρόβλημα της κάλυψης του Δενδροποτάμου (η σημερινή 28η Οκτωβρίου), ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση της ηλεκτροδότησης, η τόνωση και ο εκσυγχρονισμός της τοπικής αγοράς κ.ά.
Μέχρι σήμερα πολλά προβλήματα επιλύθηκαν οριστικά. Στη θέση τους δημιουργήθηκαν άλλα και αυτά με την σειρά τους φέρνουν καινούργια. Αυτό είναι φυσικό επακόλουθο μιας οργανωμένης πόλης 70.000 και πλέον κατοίκων όπως είναι σήμερα οι Αμπελόκηποι.
Ο Δήμος είναι πλέον από τους πιο πυκνοδομημένους Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης. Στη σημερινή σύγχρονη μεταβιομηχανική εποχή, την εποχή των ανακαλύψεων, του πλουραλισμού σ’ όλα τα επίπεδα, του εκσυγχρονισμού και των νέων τεχνολογιών οι Αμπελόκηποι πρέπει να γίνουν η έγνοια και το σημείο αναφοράς της σκέψης και της ζωής όλων μας. Όλοι εμείς που ζούμε και αγαπάμε αυτόν τον τόπο όπου έζησαν, δημιούργησαν και άφησαν οι παλιοί,οι δικοί μας άνθρωποι, οι συγγενείς, οι φίλοι, οι γείτονες.
Οι Αμπελόκηποι πάντοτε είχαν σαν βασικό κοινωνικό χαρακτηριστικό τους την επικράτηση του μικροαστικού στοιχείου των ανθρώπων της απλής καθημερινότητας που μοχθούσαν και μοχθούν για τον επιούσιο. Βασικά σημεία της συμπεριφοράς των κατοίκων ήταν και είναι η διατήρηση της προσφυγικής συνείδησης, ο απόηχος μιας άλλης μακρινής πατρίδας, συναίσθημα έντονο ανάμεσα στους παλαιότερους. Ακόμη η διατήρηση της ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης και την κοινωνικής παράδοσης της Ανατολής.
Εξίσου σημείο βασικό είναι η δημιουργία μιας συνείδησης για διαρκή φροντίδα και αλληλεγγύη προς τον συνδημότη και μάλιστα τον αδύναμο καθώς και η λαχτάρα για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής.
Αγαπητοί Συνδημότες μου,
Προσπάθησα σε πολύ σύντομο χρόνο να αναφερθώ σε ορισμένα στοιχεία για την ιστορία των Αμπελοκήπων, μια ιστορία πλούσια και με χρονικό βάθος.
Τώρα μεγαλώνει η 5η προσφυγική γενιά. Η γνώση της τοπικής ιστορίας, η ανάπτυξη Αμπελοκηπιώτικης συνείδησης είναι αναγκαία για τη διατήρηση της κοινωνικής και της πολιτιστικής ταυτότητας. Η σημερινή δημοτική αρχή που παρέλαβε τη σκυτάλη διοίκησης του τόπου αυτού από τους παλαιοτέρους με αίσθημα ευθύνης υπόσχεται να συνεχίσει να αγωνίζεται για την περιοχή αυτή στην οποία κατοικούμε με τις οικογένειές μας και να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας.
Θα ήθελα τελειώνοντας να πω εκ μέρους όλου του Δημοτικού Συμβουλίου ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ σ’ όλους του Κοινοτικούς και Δημοτικούς Άρχοντες που υπηρέτησαν τους Αμπελόκηπους. Όσοι απ’ αυτούς δεν είναι πια ανάμεσά μας ο Θεός να τους αναπαύει και να είναι αιωνία η μνήμη τους και όσοι βρίσκονται μαζί μας να είναι γεροί. Ας είναι αιωνία η μνήμη και όλων των κατοίκων αυτού του τόπου που σήμερα δεν βρίσκονται στη ζωή.
Ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ και σ’ όλους τους σημερινούς κατοίκους του Δήμου μας.
|
